Mô tả, bệnh sinh, yếu tố nguy cơ, chẩn đoán phân biệt, bệnh sử, khám thực thể, điều trị ban đầu, theo dõi
1. Mô tả:
· Tình trạng xuất tinh chỉ với một kích thích tối thiểu trước hoặc trong khi kích thích hoặc chỉ thời gian rất ngắn khi đưa dương vật vào vào âm đạo và tình trạng này tái diễn nhiều lần trong một thời gian dài.
· Nguyên nhân do khó khăn trong lúc quan hệ hoặc do đau.
· Không do ảnh hưởng của bất kỳ loại thuốc nào.
· Có thể xuất tinh sớm nguyên phát hoặc thứ phát.
· Do tâm lý hay yếu tố khác
· Tình huống đặc biệt hay thông thường
2. Bệnh sinh:
· Tâm lý:
+ Theo cách truyền thống, việc điều trị dễ dàng bằng các động tác kỹ thuật về tình dục.
· Thực thể:
+ Giảm ngưỡng kích thích đầu dương vật bằng cách đo độ cương bằng băng quấn dương vật.
+ Biên độ rộng của thần kinh lưng dương vật và khả năng gợi cảm giác bản thể ở đầu dương vật.
+ Rối loạn vùng hạ đồi – tuyến yên, tuy hiếm.
3. Yếu tố nguy cơ:
· Xuất hiện sự khó khăn trong khi cương, ham muốn tình dục hay gợi tình.
· Nguyên nhân tinh thần:
+ Lúc bắt đầu họat động tình dục, khó khăn khi quan hệ, xung đột giữa hai người.
4. Chẩn đoán phân biệt:
· Ði kèm rối loạn cương.
5. Bệnh sử:
· Than phiền và thời gian
+ Mới xuất hiện hay kéo dài từ lâu.
+ Diễn biến dồn dập.
+ Có thể xuất hiện tạm thời với đối tượng nhất định.
+ Bệnh nhân có tự kiềm chế được hay không?
+ Ðã thử dùng các loại dịch hay điều trị gì chưa?
+ Có rối lọai về tình dục nào khác ở bệnh nhân và người phối ngẫu không?
+ Chất lượng mối quan hệ giữa hai người.
· Ðánh giá các phương tiện hỗ trợ khi quan hệ, thủ dâm hoặc các họat động tình dục khác
6. Khám thực thể:
a. Dấu hiệu vùng hạ đồi
+ Lĩnh vực lông tóc: Có dấu hiệu hói đầu ở nam, ngực to phì đại ở nam (gynecomastia).
+ Khám thực thể:
Dị dạng dương vật, mảng bám dơ; thể tích tinh hoàn, thăm khám trực tràng bằng tay xem trương lực cơ thắt và phản xạ.
+ Chẩn đoán:
· Xét nghiệm:
+ Không phải thường xuyên chỉ định để loại trừ các dấu hiệu vùng hạ đồi, khó khăn về sự ham muốn hay kích thích.
+ Testosterone: FSH, LH, prolactin
· Hình ảnh:
+ Khi có rối loạn cương.
Echo Doppler Duplex với bơm thuốc tăng hoạt mạch máu vào thể hang.
+ Tăng nồng độ prolactin trong máu cần khảo sát cộng hưởng từ vùng tuyến yên.
b. Xét nghiệm chuyên biệt
· Thường không được chỉ định
· Băng quấn dương vật đo độ cương, thử độ kích thích cảm giác bản thể đầu dương vật.
· Rigiscan-NPTR khi có rối loạn cương
7. Ðiều trị ban đầu:
· Kỹ thuật điều trị tâm lý liệu pháp thường được các nhà tâm lý học và tình dục học áp dụng đầu tiên.
+ Kỹ thuật kích thích xen kẽ gián đoạn.
· Tê cục bộ:
+ Kem Lidocain – prilocain (EMLA) 2.5 g đổ vào bao cao su, thực hiện 30 phút trước khi giao hợp.
+ Ðiều trị với tân dược, chất ức chế sự hấp thu hồi ngược chọn lọc serotonin (SSRI).
+ Chlormipramine 25 mg 3-4 lần/ ngày hoặc một ngày trước giao hợp.
+ Sertraline 25-50 mg 3 lần/ ngày hoặc 6 giờ trước giao hợp.
+ Paroxetine 20 mg 3 lần/ ngày hoặc một lần duy nhất buổi tối.
+ Fluocetine 20 mg3 lần/ ngày hoặc một lần duy nhất buổi tối.
8. Theo dõi:
· Ðánh giá hiệu quả điều trị, cần thiết phải tham khảo ý kiến bác sĩ tâm thần và tình dục học.
· Ðánh giá việc điều trị các rối loạn tình dục khác (rối loạn cương, các bệnh lý nội tiết liên quan đến vùng hạ đồi)
BS. Lê Anh Tuấn (lược dịch)